محل تبلیغات شما

قرآن کتاب مبین



  
در این اثر تلاش شده است تا با قلمی روان و نگاهی متفاوت از آثار نگاشته شده، زمینه اشنایی عموم مردم جامعه به ویژه جوانان با نهج البلاغه بیش از پیش فراهم آید، از این رو عبارت های عربی و برخی نکته های فنی، برای استفاده آشنایان به زبان عربی در پاورقی آمده است. 

تلفن مرکز پخش: 09200936883
لینک صفحه اینستاگرام انتشارات:   https://www.instagram.com/najmolhoda_pub/


مقصوداز افضلیت بنی اسرائیل در آیه أ‌َنِّی فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِین»

                                                                                                                                                     علیرضاکمالی

                                                                                         فصلنامه مطالعات تفسیری شماره 24

چکیده

آیه شریفه یا بَنِی إ‌ِسْرائِیلَاذْكُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أ‌َنْعَمْتُ عَلَیْكُمْ وَ أ‌َنِّی فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِینَ» دو بار در قرآن تکرار شده است. خدای متعال در این آیه از بنی‌اسرائیل خواستاریادآوری نعمت‌هایی می‌شود که به آنها عطا فرموده است. قرآن کریم در آیات مختلفی بهبیان گوشه‌هایی از این نعمت‌ها پرداخته است. نجات بنی‌اسرائیل از چنگال آل‌فرعون،ارسال پیامبران کثیر، نزول تورات و من و سلوی، سایه افکندن ابر در بیابان سوزان وجوشش چشمه‌ای از سنگ به‌عنوان بخش‌هایی از نعمت‌های الهی بر بنی‌اسرائیل است. آیهمورد بحث بیانگر برتری بنی اسرائیل و یهودیان بر جهانیان است، اما وجود آیاتی ناظربه برتری امت پیامبر و نیز موردلعن و نفرین قرارگرفتن عده‌ای از بنی‌اسرائیل، موجبات تعارض با این آیه را فراهمآورده است. تبیین دقیق بنی‌اسرائیل»، وجوه تفضیل آنان» و عالمین» در این آیه، باعث روشن شدن تفسیر آیه و رفع تعت در آن خواهدشد. این مقاله بیانگر آن است که آیه شریفه مورد بحث، در این سه ناحیه عام و مطلقنیست.

واژگان کلیدی

آیه 47 و 122 بقره، بنی‌اسرائیل، برتری بنی‌اسرائیل،نعمت‌های بنی‌اسرائیل، عالمین.

آدرس دریافت مقاله

www.maaref.ac.ir

علیرضا کمالی، نشریه معارف، شماره 54

پس از قرآن کریم یکی از منابع مهم دینمبین اسلام، سنت است که تبیین و تفسیر آیات قرآن را عهده‌دار است. تعابیر "حدیث"،"روایت"، "سنت"، "خبر" و "اثر" هرکدامنشانگر اقوال و آثار برجای مانده از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است. در ایننوشتار برآنیم تا به بازشناسی این واژگان بپردازیم.


خودسازی برآیند روزه

علیرضا کمالی / نشریه معارف / ش 58

ماه رمضان فرصتِ بازنگری در خویش

انجام اعمال و آداب ماه پر خیر وبركت رمضان چون: تهجد و شب زنده‌داری، مراقبت از گوش و چشم و زبان، استغفار كردن،دعا خواندن، ذكر گفتن، تلاوت قرآن، تدبر در آیات، خواندن نمازهای نافله، درك شب‌هایقدر و معتكف شدن،1 انسان را به خویشتن خویش سوق می‌دهد و او را از غفلت و بی‌توجهینسبت به خود بیرون می‌آورد. مقام معظم رهبری در این باره می‌گویند: "دعا درماه مبارك رمضان و همه خصوصیات این ماه مبارك این است كه ما را متذكر می‌كند؛ ازغفلت بیرون می‌آورد؛ آلودگی‌های ما را به ما نشان می‌دهد و در بین دعا و نماز وتوجه، فرصتی به ما دست می‌دهد كه در اشتباهاتی كه با آنها انس و خو گرفتیم، بازنگریكنیم و آنها را بشناسیم؛ چون گاهی انسان گناهی را عادت كرده كه انجام بدهد و توجهندارد كه این گناه است. البته تنبلی، سستی و بقیه نواقصی را هم كه داریم، می‌توانیمبازنگری كنیم. " 2

ایشان شب‌های قدر را فرصت استثناییدر طول سال دانسته و در این باره می‌گویند: "این فصلِ یك ماهه، فصل بسیارباارزش و قیمتی است. در این سی یا بیست و نه روز، خدا لیله القدر را قرار داده و لیلهالقدر یك فرصت استثنایی در طول سال برای انسان است. كه اگر انسان توانسته باشد آنشب را درك كند، خیر زیادی نصیبش می‌شود، در دعای وداع ماه رمضان در مفاتیح الجنانمی‌خوانیم: "و ان تجعلنی برحمتك ممّن خرّت له لیله القدر و جعلتها له خیرا منالف شهر؛ خدایا، مرا از كسانی قرار ده كه توفیق درك لیله القدر را به دست آوردند ولیله القدر برای آنها از هزار ماه بهتر و باارزش‌تر شده، لیله القدر برای همه اینگونه نیست. آن كسی كه برای او شب بیست و سوم یا شب بیست و یكم ماه رمضان، با شب بیستو سوم هر ماه دیگری فرق ندارد ـ نه ذكری، نه توجهی، نه حالی، نه گریه‌ای، نه تضرّعی؛با غفلت می‌گیرد می‌خوابد، یا اصلاً یادش نمی‌آید كه لیله القدر است، یا خداینكرده آلوده به گناه و هوای نفس هم می‌شود ـ برای چنین انسانی لیله القدر بهتر ازهزار شب نیست؛ یك شب است، آن هم یك شب خسران‌بار كه برای او خیری ندارد. لیلهالقدر برای آن كسی از هزار ماه بهتر است كه ساعات و دقایق آن شب را قدر بداند؛ ازدقایق آن شب استفاده كند. در آن دعا می‌خوانیم كه خدایا ما را از آن كسانی قرار دهكه شب قدرشان پوچ نمی‌شود و از دست نمی‌رود. "3


ادامه خطبه شعبانیه


صلوات بر پیامبر(ص)

وَ مَنْ أَكْثَرَفِیهِ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّالْمَوَازِینُ؛

و هر كه در آن بر من بسیار صلوات فرستد، خداوند در روزى كه میزان­هاسبك خواهد بود، میزانش را سنگین كند.

 

تلاوت قرآن

وَ مَنْ تَلَافِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِیغَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ؛

هر كه یك آیه قرآن در آن بخواند مانند كسى باشد كه در ماه­هاى دیگریك­ختم قرآن بخواند.

 

باز نگهداشتن درب­هایبهشت

أَیُّهَا النَّاسُإِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ فَاسْأَلُوارَبَّكُمْ أَنْ لَا یُغَلِّقَهَا عَنْكُمْ؛

وَ أَبْوَابَالنِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یُفَتِّحَهَا عَلَیْكُمْ؛

ای مردم، درهاى بهشت در این ماه گشوده است از خدا بخواهید كه آن رابه روی شما نبندد.

درهاى دوزخ در این ماه بسته است از پروردگار خود بخواهید كه آنها بهروى شما نگشاید.

 

دربند نگهداشتنشیاطین

وَ الشَّیَاطِینَمَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یُسَلِّطَهَا عَلَیْكُمْ؛

شیاطین در این ماه در بندند، از پروردگارتان بخواهید كه آنها را برشما مسلط نكند.

 

عصاره سخن: پرهیزاز محرمات الهی

قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(ع): فَقُمْتُ فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُالْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ؟

فَقَالَ: یَا أَبَاالْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

امیر مؤمنان(ع) فرمود: من برخاستم و عرض كردم: ای رسول خدا، كدام عملدر این ماه بهتر است.

فرمود: اى أبو الحسن، بهترین عمل در این ماه ورع از آنچه خدای عزّ وجلّ حرام کرده است.

 

پیشگویی پیامبر(ص)

ثُمَّ بَكَى.فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا یُبْكِیكَ؟

فَقَالَ: یَاعَلِیُّ أَبْكِی لِمَا یُسْتَحَلُّ مِنْكَ فِی هَذَا الشَّهْرِ كَأَنِّی بِكَ وَأَنْتَ تُصَلِّی لِرَبِّكَ وَ قَدِ انْبَعَثَ أَشْقَى الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَةِ ثَمُودَ فَضَرَبَكَ ضَرْبَةً عَلَى قَرْنِكَفَخَضَبَ مِنْهَا لِحْیَتَكَ؛

قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (ع): قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ ذَلِكَ فِی سَلَامَةٍ مِنْدِینِی؟

فَقَالَ: فِیسَلَامَةٍ مِنْ دِینِكَ.

سپس گریست. عرض كردم: ای رسول خدا، چرا گریه می­كنید؟

فرمود: براى آنچه در این ماه از تو حلال شمارند. گویا تو را می­بینمكه براى پروردگارت نماز می­خوانى و شقى‏ترین اولین و آخرین، كه جفت پى‏كننده شترثمود است، برانگیخته شود و ضربتى بر فرقت زند و ریشت را خضاب كند.

امیر مؤمنان(ع) فرمود: پرسیدم: ای رسول خدا، آیا در آن وقت، دین منسالم است؟

فرمود: با سلامتى دینت اتفاق خواهد افتاد.

 

اشاره پیامبراکرم(ص) به بخشی از مقامات امام علی(ع)

 

یک. نفس پیامبر

ثُمَّ قَالَ (ص):یَا عَلِیُّ مَنْ قَتَلَكَ فَقَدْ قَتَلَنِی وَ مَنْ أَبْغَضَكَ فَقَدْأَبْغَضَنِی

وَ مَنْ سَبَّكَفَقَدْ سَبَّنِی لِأَنَّكَ مِنِّی كَنَفْسِی رُوحُكَ مِنْ رُوحِی وَ طِینَتُكَمِنْ طِینَتِی؛

پیامبر (ص) سپس فرمود: اى على، هر كه تو را بكشد، مرا كشته است و هركه تو را به خشم آورد، مرا به خشم آورده است.

و هر كه تو را دشنام دهد، مرا دشنام داده است؛ زیرا تو جان منى. روحتاز روح من و سرشت تو از سرشت من است.

 

دو. مقام امامت

إِنَّ اللَّهَتَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَلَقَنِی وَ إِیَّاكَ وَ اصْطَفَانِی وَ إِیَّاكَ وَاخْتَارَنِی لِلنُّبُوَّةِ وَ اخْتَارَكَ لِلْإِمَامَةِ فَمَنْ أَنْكَرَإِمَامَتَكَ فَقَدْ أَنْكَرَ نُبُوَّتِی؛

به راستى خداى تبارك و تعالى مرا با تو آفریده، مرا با تو برگزیده ومرا براى نبوت و تو را براى امامت اختیار کرده است. هر كس امامت تو را انکار کند،نبوت مرا انکار کرده است.

 

سه. مقام جانشینیپیامبر(ص)

یَا عَلِیُّ أَنْتَوَصِیِّی وَ أَبُو وُلْدِی وَ زَوْجُ ابْنَتِی وَ خَلِیفَتِی عَلَى أُمَّتِی فِیحَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی، أَمْرُكَأَمْرِی وَ نَهْیُكَ نَهْیِی؛

اى على، تو وصى من و پدر فرزندان من و شوهر دختر من و خلیفه من برامت من در حیات و پس از مماتم هستی، فرمان تو فرمان من است و نهی تو نهی من است.

 

چهار. مقام حجتاللهی، امین اللهی و خلیفه اللهی

أُقْسِمُ بِالَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ وَجَعَلَنِی خَیْرَ الْبَرِیَّةِ إِنَّكَ لَحُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَأَمِینُهُ عَلَى سِرِّهِ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَى عِبَادِه‏.

سوگند به آنكه مرا به نبوت برانگیخته است و مرا بهترین خلق قراردادهكه تو حجت خدا بر خلقش و امین او بر سرِّش و خلیفه او بر بندگانش هست.


 ادامه خطبه شعبانیه


افطاری دادن بهمومنان

أَیُّهَا النَّاسُمَنْ فَطَّرَ مِنْكُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ كَانَ لَهُبِذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَى مِنْذُنُوبِهِ؛

ای مردم، هر كدام شما در این ماه روزه­دار مومنی را افطار دهد، نزدخدا ثواب آزاد كردن بنده‏اى دارد و گناهان گذشته ‏اش آمرزیده گردد.

قِیلَ: یَا رَسُولَاللَّهِ فَلَیْسَ كُلُّنَا یَقْدِرُ عَلَى ذَلِكَ؛

فَقَالَ (ص):اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍمِنْ مَاءٍ؛

عرض شد ای رسول اللَّه، همه ما توانایى افطار دادن را نداریم،

فرمود: از خدا بپرهیزید گرچه با نیمه خرمایى باشد و اگرچه به جرعه­ایاز آب .

 

نیک خلقی با دیگران

أَیُّهَا النَّاسُمَنْ حَسَّنَ مِنْكُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِخُلُقَهُ كَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ؛

ای مردم هر كه در این ماه خوش‏خلقى كند، نیک خلقی او جواز گذشتن ازپل صراط باشد در روزى كه همه قدم­ها بلغزد.

 

سهل گیری برزیردستان

وَ مَنْ خَفَّفَفِی هَذَا الشَّهْرِ عَمَّا مَلَكَتْ یَمِینُهُ خَفَّفَ اللَّهُ عَلَیْهِحِسَابَهُ؛

هر كه در این ماه بر زیر دستانش سخت نگیرد، خداوند حسابش را آسانسازد.

 

ایمن سازی دیگراناز  شرارت­های خویش

وَ مَنْ كَفَّفِیهِ شَرَّهُ كَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ؛

و هر كه شر خود را باز دارد، در روزی که خدا را ملاقات کند، خدا خشمخود را از او باز دارد.

 

اکرام بر یتیمان

وَ مَنْ أَكْرَمَفِیهِ یَتِیماً أَكْرَمَهُ اللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ؛

و هر كه در آن یتیمى را گرامى دارد خدا در روز ملاقاتش او را گرامىدارد.

 

انجام صله ارحام

وَ مَنْ وَصَلَفِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاه؛ُ

و هر كه در آن صله رحم كند، خدا در روز ملاقاتش، او را به رحمت خویش متصلسازد.

 

نتیجه قطع صله رحم

وَ مَنْ قَطَعَفِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ؛

و هر كه در آن قطع رحم كند، خدا در روز ملاقاتش رحمت خود را از او دورسازد.

 

به جای آوردن نمازمستحبی

وَ مَنْ تَطَوَّعَفِیهِ بِصَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ؛

هر كه نماز مستحبى بخواند خدا برات رهایی از آتش را بر او نویسد.

 

توجه به واجبات

وَ مَنْ أَدَّىفِیهِ فَرْضاً كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُمِنَ الشُّهُورِ؛

و هر كه در آن واجبى به جای آورد، ثواب كسى دارد كه در ماه­هاى دیگرهفتاد واجب انجام داده است.

 


 

خطبه شعبانیه

خطبه پیامبر (ص) در آخرین روزهای ماه شعبان

درنگیدر کلام نورانی پیامبر اکرم(ص) در باره ماه مبارک رمضان

 

امام رضا(ع) روایتی را با سلسله سندنورانی ـ از امام کاظم(ع) تا امام حسین(ع) و آن حضرت از امیرمومنان(ع) ـ ازپیامبراکرم(ص) در باره ماه مبارک رمضان نقل فرموده است.

   در این حدیث، پیامبر گرامی اسلام(ص) ضمن معرفی فضیلت و ویژگی­های انحصاریماه مبارک رمضان، سفارش­های ارزشمندی را برای درک این ماه بزرگ به مومنان و روزهداران بیان ­فرموده­اند.

 بهمنظور مطالعه و تدبر در این حدیث نورانی جهت سرلوحه قراردادن توصیه ­های والای آندر این ضیافت الهی این خطبه ترجمه و عنوان گذاری شده و در اختیار علاقمندان قرارمی گیرد. به امید آنکه با رعایت آداب این ضیافت، میهمان شایسته­ ای برای میزبانسراسر نور و رحمت باشیم. انشاالله

علیرضا کمالی

منبع روایت: امالی شیخصدوق، مجلس بیستم، حدیث 4.

 


بررسی مصداق اهل‌بیت(ع) در نهج البلاغه (2)

ج) گستره اصطلاح اهل‌بیت در نهج‌البلاغه

ترکیب اهل‌بیت»دوازده بار در نهج‌البلاغه به کار رفته که برخی موارد، مطابق معنای لغوی (خویشان وبستگان) است؛ چنان‌كه در نامه نهم آمده است:

وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ| إِذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ وَ أَحْجَمَ النَّاسُ قَدَّمَ أَهْلَبَیْتِهِ، فَوَقَى بِهِمْ أَصْحَابَهُ حَرَّ السُّیُوفِ وَ الْأَسِنَّةِ، فَقُتِلَعُبَیْدَةُ بْنُ الْحَارِثِ یَوْمَ بَدْرٍ وَ قُتِلَ حَمْزَةُ یَوْمَ أُحُدٍ وَقُتِلَ جَعْفَرٌ یَوْمَ مُؤْتَة. (شریف رضی، بی‌تا: 369، ن 9)

و هر گاه آتش جنگ شعله مى‌كشید و مردم حمله مى‌كردندپیامبر اسلام(ص) ‌اهل‌بیت خود را پیشاپیش لشكر قرارمى‏داد كه اصحابش از آتش شمشیر و نیزه مصون بمانند، (از این‌رو) عبیده بن حارث»(پسر عموى پیامبر(ص) روز بدر» كشته شد، و حمزه (پسر عموى آن حضرت) روز احد» شهیدشد و جعفر (عموى رسول خدا) در موته» به شهادت رسید.

ذکر اسامی بستگان حضرت، یعنی عبیده بن حارث، حمزه و جعفر» نشانگر آناست که مقصود از اهل‌بیت در این خطبه، بستگان و خویشان نسبی آن حضرت ‌است.

کاربرد دیگر اهل‌بیت، اراده معنای اصطلاحی آن است که دایره‌ای محدودتراز معنای لغوی دارد و بر افراد و مصادیق خاصی دلالت می‌کند. واژه اهل‌بیت و معادل‌های آن در نهج‌البلاغه، بیشتردر این معنا به کار رفته است.


بررسی مصداق اهل‌بیت(ع) در نهج البلاغه (1)

منبع: علیرضا کمالی، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش 2، تابستان 1389


قرآن كریم در آیه تطهیر به صراحت به لفظ اهل‌بیت(ع)  اشارهفرموده است. مفسران شیعه درباره مصداق آن كه پنج تن آل‌عبا هستند، اتفاق نظردارند؛ اما مفسران اهل سنت بر یك عقیده نبوده و آرا مختلفی را در این باره مطرحنموده‌اند كه حاصل اكثر آنها این است كه اهل‌بیت شامل تمامی بستگان نسبی و سببیپیامبر(ص) می‌باشد. در این مقاله با كنكاشی در نهج البلاغهكه متعلق به دوره صدر اسلام و بخشی از فرمایشات نخستین كاتب و شاهد همیشگی وحیقرآنی است، تلاش شده است تا دیدگاه امام علی(ع)  در باره مصداق اهل‌بیت را بازشناساند. آن حضرتاهل‌بیت(ع)  را دارای ویژگی‌های خاص می‌داندكه تنها بر پنج تن آل عبا قابل انطباق است.

گفتگوی قرآن پژوهانه با استاد خرمشاهی (2)

سید مجتبی مجاهدیان و علیرضا کمالی

جناب استاد خرمشاهی! لطفاً دربارة دانشنامة قرآن و قرآن‌پژوهی» و اهداف شما در آن اثر توضیحاتی بفرمایید. 

از توجهی که به این کتاب دارید، سپاسگزارم. این کتاب هم به مسائل درون قرآنی می‌پردازد، هم برون قرآنی و در عین حال مربوط به قرآن است و به همین زودی یک دهه از انتشار چاپ اول آن گذشته؛ چاپ دوم آن هم کلاً تمام شده و حتی یک نسخه هم از بازار کتاب نمی‌توان تهیه کرد. تجدید چاپ آن هم با این گرانی سرسام‌آور کاغذ، و با توجه به فاصله‌ای که چاپ جدید با دو چاپ پیشین دارد و همة تعرفه‌ها و مواد و مصالح چاپ گران‌تر شده، احتمالاً قیمت کتاب را سه برابر چاپ اول خواهد کرد. این مرجع مانند اغلب مرجع‌ها، چند و چندین سال طول کشید تا برای اهل کتاب و دوستداران معارف قرآنی شناخته شد. امیدوارم صاحب قرآن، خودش فرج و فتوحی در کار فرو بستة ما پدید آورد.

امروزه چندین دانشنامه قرآنی داریم. یکی را مرکز فرهنگ و معارف قرآن در قم تدوین و منتشر می‌کند که اثر ماندگار و ارزشمندی است. امیدوارم فاصلة انتشار جلدهای آن کمتر و در مجموع سرعت کار بیشتر شود. یک اثر هم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی در دست تدوین دارد که بیش از 5 سال از تأسیس و تدوین آن می‌گذرد. احتمالاً به صورت موضوعی،‌ یا موضوعی ـ‌ الفبایی خواهد بود. سرپرست آن، مانند دانشنامة امام علی(ع)» حجت‌الاسلام و المسلمین علی اکبر رشاد است. یک اثر 26 جلدی هم به انگلیسی در هند تدوین و طبع یافته است. انتشارات راتلیج در سال 2006 دانشنامة قرآن» (یک جلدی به انگلیسی) انتشار داده است. این دانشنامه اثری ارزشمند است و دیدگاه نویسندگان غیرمسلمان آن هم به دیدگاه قرآن‌پژوهان مسلمان (که تعداد آنان هم در این اثر بسیار است). نزدیک است و حتی مقالة وحی را عمدتاً از نظرگاه سنتی اسلامی نوشته‌اند. دانشگاه کیمبریج هم یک مرجع دانشنامه‌وار قرآنی انتشار داده است که هنوز هم به دستم نرسیده، ولی می‌توان امیدوار بود که اثر قابل توجهی است؛ اما پس از این مقدمات کوتاه و لازم، برگردیم به معرفی دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی». در ابتدا نظر من تألیف اثری کوتاه‌تر بود، به قول انگلیسی‌ها مرجعی سریع‌الجواب و پر مدخل، اما با مقالات کوتاه. سپس که پیش رفتم و جمعی از کوشاترین قرآن‌پژوهان جوان هم از سر عشق به قرآن و معارف قرآنی دعوت مرا پاسخ گفتند، این اثر از یک جلد به دو جلد مفصل دو ستونی با حروفنگاری نسبتاً ریز فرا رفت. در این دانشنامه ذیل هر مقاله نام نویسنده و کتابشناسی جمع و جوری آمده و تعداد مقالات 3600 فقره است. اینک برای عرض تشکر از همکاران این اثر نامشان را با رشتة تخصص هر یک ـ یعنی رشته‌ای که در آن زمینه مقاله نوشته‌اند ـ به ترتیب الفبایی یاد می‌کنم:

1ـ آژیر، حمید رضا (بلاغت و نحو قرآن و قرآن‌پژوهی و قرآن‌پژوهان مشهد)

2ـ انصاری، مسعود (مفاهیم قرآنی، تفسیر و مفسران اهل سنت)

3ـ ایازی، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدعلی (تفسیر و مفسران شیعه)

4ـ بصیر مژدهی، سامیه (قرآن و ادب فارسی)

5ـ جهانبخش، جویا (زندگینامه، بعضی تفسیرها و کتابها)

6ـ حاجی میرزایی، فرزاد (معرفی کتابهای قرآنی و علوم قرآنی)

7ـ خرمشاهی، بهاءالدین (فرهنگ‌آفرینی قرآن و اغلب زمینه‌ها)

8ـ خرمشاهی، قوام‌الدین (اعلام قرآن، معرفی سوره‌ها)

9ـ رادفر، دکتر ابوالقاسم (ترجمه و ترجمه‌های قرآن)

10ـ سرمدی، دکتر محمود (وجوه و نظایر، کلمات کلیدی قرآن)

11ـ سیدعرب، حسن (خاورشناسان قرآن‌پژوه)

12ـ‌ شهیدی صالحی عبدالحسین (زندگینامه‌ها، بعضی تفسیرها)

13ـ فعال عراقی، حسین (زندگینامه)

14ـ مختاری، مهندس سیامک (زندگینامه‌ها)

15ـ معینی، محسن (مفاهیم قرآنی، آیه‌های عنوان‌دار، زندگینامه‌ها)

16ـ ناجی، دکترحامد (اسماءالله، فقه قرآن)

17ـ هاشم زاده، محمدعلی (کتابشناسی موضوعی، که برای نخستین بار در اینگونه مرجع‌ها ظاهر شده است)

محتویات دانشنامه را هم با ذکر دو ـ سه مثال از هر مقوله با نهایت اختصار یاد می‌کنم:

1ـ اعلام قرآنی، الف) اعلام تاریخی اعم از مثبت مانند یکایک پیامبران الهی یا نیکانی چون لقمان، ذوالقرنین وکسانی که اشاره و تلمیحی به آنها هست مانند خضر، حضرت ابوطالب و حضرت حمزه. نیز ن، اعم از آنکه اشارة صریح به آنها باشد مانند نساءالنبی، یا اشارة پوشیده مانند آسیه، هاجر، ساره، و حضرت صدیقة کبری فاطمة زهرا(س) یا شخصیت‌های منفی مانند فرعون، قارون، هامان و شخصیت‌های واقعی غیرمادی و فراتاریخی مانند جبرئیل و میکائیل و دیگر فرشتگان ـ ذیل عنوان کلی ـ همچنین اعلام از قصص (غیر از پیامبران) مانند کشتی نوح، جودی، زلیخا، بنیامین. ب) اعلام جغرافیایی، مانند: مدینه و مکه و مدین.

2ـ احکام قرآن (فقه القرآن/ آیات الاحکام) مانند وضو، تیمّم، تهجّد.

3ـ سوره‌های قرآن (همه در یکجا با آوردن لفظ سوره بر سر نام هر یک)

4ـ آیه‌های نامدار: (آیة نور، آیة الکرسی و نزدیک به یکصد مورد دیگر)

5ـ اصطلاحات و تلمیحات ادبی، (مانند نار، ابراهیم، حکمت لقمان)

6ـ اخلاق قرآنی: اعم از اخلاق حمیده، مانند رحم، احسان، تواضع، و اخلاق رذیله مانند: طمع، بخل، ریا.

7ـ کلمات کلیدی، یا وجوه و نظایر؛ ‌یعنی شرح کلماتی که به یک لفظ و دارای چند معنی‌اند.

8 ـ موجودات قدسی یا امور غیبی و قدسی، مانند: آخرت، قیامت، معاد، اعراف، جن، شق‌القمر.

9ـ اقوام و طوایف، مانند: مهاجران، انصار، بنی امیه، قریش.

10ـ ادیان و مذاهب و فرقه‌ها و مکتب‌ها: ‌اسلام، یهودیت، ‌مسیحیت/ نصاری، صابئین، شیعه، معتزله، خوارج، . مکتب تفکیک.

11ـ وقایع تاریخی، مانند: یکایک غزوات، صلح حدیبیه، افک، محنة.

12ـ علوم و فنون قرآنی: علم مکی / مدنی، اسباب / شأن نزول، تحریف ناپذیری قرآن، ترجمة قرآن، چاپ قرآن.

13ـ فرهنگ آفرینی قرآن: شامل مقاله‌ای به همین نام، قرآن و ادب عرب، قرآن و ادب فارسی، شعر معاصر فارسی و قرآن، حافظ و قرآن، مثنوی / مولوی و قرآن . .

14ـ‌ قرآن‌پژوهی: معرفی تحقیقات و آثار و کتب قرآن‌پژوهی از جمله معرفی حدود 300 تفسیر مهم شیعی و متعلق به اهل سنت، کتابشناسی موضوعی قرآنی؛ فی‌المثل کتابشناسی فرهنگی، یا ناسخ و منسوخ، و حتی کتابشناسی کتابشناسی‌های قرآنی. .

15ـ قرآن‌پژوهان: در رأس همه معرفی چهارده معصوم(ع) خلفای راشدین، صحابة قرآن شناس، و معرفی حدود یک‌هزار تن از قرآن‌پژوهان در طول تاریخ 1400 سالة قرآن و قرآن‌پژوهی؛ از جمله بیش از 200 زندگینامه خود نوشت، یعنی به قلم خود قرآن‌پژوهان در معرفی خود و آثار و تحقیقات قرآنی‌شان، که می‌توان گفت سندیت فرهنگی دارد، مانند زندگینامه خودنوشت شادروان آیت الله سیدعلی کمالی دزفولی، یا روانشاد دکتر سیدجلال الدین مجتبوی و بسیاری دیگر.

16ـ قواعد و عبارت‌های معروف نظیر: القرآن یفسّر بعضه بعضاً: ایّاک اعنی و اسمعی یا جاره (که ابن عباس گفته است قرآن به این شیوه نازل شده است) من خوطب به، احرف سبعة، استثنا (گفتن ان‌شاءالله) ، استرجاع (گفتن انالله و انا الیه راجعون) شجرة ملعونه در قرآن، قاب قوسین و ده‌ها اصطلاح دیگر.

17ـ قرآن و هنر: با معرفی بیش از دویست قرآن خطی نفیس (هر یک در مقاله‌ای مستقل)، معرفی قرآن‌های هنری و تاریخی، مانند قرآن عقیق [به خط کوفی ‌تکامل یافته و نقطه و نشاندار، که امروزه برای ما به آسانی قابل خواندن است، اثر استاد بهرام سالکی]‌، قرآن نگل در کردستان، خط و خوشنویسی قرآن، نرم افزارهای قرآنی، خوشخوانی‌های قرآن، موسیقی و قرآن.

ـ نهادهای قرآنی، از جمله معرفی دارالقرآن‌ها، دارالحُفاّظ، مجالس درس تفسیر قرآن، ناشران قرآنی.

19ـ بلاغت و نحو قرآن (نظیر فعل، فاعل، مسند و مسندالیه و نکات نحوی و بلاغی قرآن).

امیدوارم خوانندگان فرهیختة این مصاحبه را خسته نکرده باشم! نکتة آخر اینکه این اثر نه فقط مرجع اولیه‌ای برای قرآن‌پژوهان است، بلکه چون زبان و بیانش تخصصی نیست، همة دوستداران معارف قرآنی را به کار می‌آید. دعا بفرمایید نشر دوستان» موفق به تجدید چاپ (چاپ سوم) این اثر بشود.

یکی از مسایل بنیادین در حوزه قرآن‌پژوهی، تفسیر صحیح وحی» می‌باشد. همان‌گونه که مستحضرید در غرب به علل مختلف، نوعاً تفسیری متفاوت از وحی ارائه می‌شود؛ شاید هم در آن فضای معرفتی، گریزی از اینگونه برداشت‌ها نسبت به وحی نباشد، اما متأسفانه برخی پژوهشگران مسلمان نیز به چنین تفاسیری روی می‌آورند و وحی را تجربه دینی، عرفانی و حتی از جنس الهام شاعرانه و مانند آن قلمداد می‌کنند! نظر حضرتعالی در این باره چیست؟

حق با شماست، امان از بی‌پروایی و بی‌محابایی تجددگرایان مسلمان در تفسیرهای طبیعت‌گرایانه و علم‌گرایانه از وحی. اینان وقتی وحی را مانند پدیده‌ای طبیعی تفسیر می‌کنند و ذهن و زبان و ضمیر و زندگی حضرت رسول(ص) و زمانه و زمینه نزول وحی را در تکوین آن دخیل می‌انگارند، معنای نبوت را هم دگرگون می‌کنند. علمی‌سازی وحی، خواسته، ناخواسته به انکار آن منتهی می‌شود؛ زیرا اگر وحی چنانکه در قرآن ده‌ها آیه دربارة آن هست، الهی و از جهان غیب و قدس نباشد، دیگر وحی نخواهد بود. زیرا با آن تفسیر فقط این باقی خواهد ماند که العیاذبالله حضرت خودش به خودش وحی بفرستد! آنچه غیبی و قدسی است موضوع ایمان (یا انکار) قرار می‌گیرد، نه استدلال علمی. از وحی مهم‌تر، وجود باری‌تعالی است، که اکثر قریب به اتفاق مؤمنان به آن باور قلبی دارند، نه استدلال علمی. اینان از طبیعت که در سراسر قرآن، الهی نگریسته می‌شود، می‌کوشند فرعی الهیات طبیعی (عقل/ علمی) بسازند. وحی اخص از تجربة دینی است؛ هر وحی‌ای تجربة دینی، بلکه اوج آن است، اما عکس آن درست نیست که هر تجربة دینی، وحی باشد، یا به تکوین وحی منتهی شود. از سوی دیگر کسانی که قرآن را العیاذبالله فرآورد ذهن و زبان پیامبر(ص) می‌دانند، تفسیرشان چه بسیار تناقض و پیامد منفی دارد. اولین تناقض این است که همین کتاب که آنها اثر طبع و تقرب حضرت رسول(ص) می‌دانند، به بانگ بلند خود می‌گوید که کلام الهی است. یکی از پیامدهای منفی‌اش این است که اگر وحی، بشری انگاشته شود، رسالت الهی آورندة آن هم بشری می‌شود و در این صورت هم نبوت و هم کل ما جاء به النبی» معانی قدسی و ایمانی خود را آن‌گونه که در مذهب رسمی یا ارتدوکسی اسلامی هست، از دست می‌دهند. دیگر آن‌که فرق بین نبی و متنبّی» از میان بر می‌خیزد؛ یعنی هر مدعی دروغین نبوت خود یا پیروانش ادعا می‌کنند که کمال قرب عرفانی را با خداوند دارد، لذا کلامش وحیانی و وحی می‌شود. این یک فرض نیست، بلکه رویدادهایی تحت همین عنوان در تاریخ مذاهب اسلامی رخ داده، و مذاهبی با همین ادعای کذب و افراطی از محدودة اسلام و دارالاسلام بیرون رفته‌اند.

آری وحی، توصیف و تعریف دارد، اما تحلیل ناپذیر است. بنده سال‌ها پیش مقاله‌ای تحت همین عنوان تحلیل‌ناپذیری وحی» نوشته‌ام که ابتدا در نشریة کیان و سپس در مجموعه‌ای از مقالاتم که فرصت سبز حیات» نام دارد، تجدید چاپ شده است. مقاله‌ای هم تحت عنوان بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن» که سال‌ها پیش در شمارة پنجم نشریة قرآنی بینات» (1374) چاپ گردیده و البته به صورت نظریه‌‌ای موقت عرضه شده و در آن صادقانه از قرآن‌پژوهان صاحبنظر درخواست کرده‌ام که نقد و نظرهای خود را برای اصلاح و تصحیح آن نظریة موقت و حسّاس، دریغ نفرمایند. و به لطف خداوند چند تن از خوش‌فکر‌ترین قرآن‌پژوهان معاصر از جمله استادان مصطفی حسینی طباطبایی، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی ایازی، و هادی مؤذن جامی، نکات بسیار ارزنده‌ای در نقد آن، در مقاله‌های خود عرضه داشته‌اند که همه در شماره‌های چهارگانة سال 1374 همان نشریه به چاپ رسیده است.

در پاسخ به نظرگاه و تفسیر طبیعت‌گرایانة وحی که استاد گرانمایه و دوست دانشورم جناب آقای دکتر عبدالکریم سروش در طی یک کتاب به نام بسط تجربه نبوی» و چند مقاله در نشریه آفتاب» ـ‌ که مدت‌هاست منتشر نمی‌شود ـ‌ و اخیراً در سایت / پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان منتشر شده، دو مقاله نوشته‌ام. اولی پاسخ‌هایی به قرآن‌ستیزان» نام داشت و در رومه اطلاعات 28 بهمن 1386 و چند روز پیش از آن در سایت خبرگزاری فارس منتشر شد. دومی مقالة جامع‌تری است و قرار است در نیمة دوم خردادماه جاری (1387) در همان رومه در 2 یا 3 بخش منتشر گردد. مسائل و نکاتی که در این گفتگو فقط فهرست‌وار اشاره شد، در آن مقاله مبسوط و شاید به نحوی مقنع، بیان شده و از جمله به دو مسئله مهم یکی ایمان، یعنی ایمان به غیب» و دوم رفع تعارض احتمالی بین قرآن و علم» است که نزدیک به 10 مورد، یعنی بیش از آنچه آقای سروش در مقاله‌های خود آورده‌اند، رفع شده است. از خوانندگان استدعا دارم به آن مقاله که تا زمان نشر این شماره معارف، در رومة اطلاعات چاپ می‌شود، مراجعه فرمایند. البته این چند مقالة قریب‌الموضوع را که همه به مسئلة مهم وحی» ربط دارد در کتاب قرآن‌پژوهی» که حکم جلد بعدی یا تکملة کتاب قرآن‌پژوهی» را دارد، انشاءالله انتشار خواهم داد و یا دقیق‌تر اینکه تجدید چاپ خواهم کرد. این مقالة اخیر/ دوم در پاسخ تفسیر دکتر سروش، نامش‌ طبیعت الهی و الهیات طبیعی» نام دارد. امیدوارم خوانندگان قرآن‌پژوه شما که شیفتة معارف قرآنی و اسلامی هستند، بر طبق نشانی‌هایی که عرض شد، چاپ یا تجدید چاپ این مقاله(‌ها) را پی بگیرند.

با توجه به گسترش موج ورود متون و اندیشه‌های مغرب زمین به کشور، به نظر شما اولویت ترجمه با کتب کدام حوزة علمی ـ معرفتی است؟

اگر عنوان را اشتباه نکنم، یکی دو سال پیش، بوستان کتاب قم، کتابنامة کوچکی در معرفی کتاب‌های مهم غربی در زمینة مسائل و مباحث قرآنی که شایسته برای ترجمه‌‌اند، منتشر کرد. البته مسائل قرآنی، اهمیت اساسی و محوری دارد. سپس ترجمة کتاب‌های در حوزة فلسفة دین، یا دین‌پژوهی جدید غربی از جمله آثار پدیدارشناسان دین مانند رودلف اوتو که مفهوم امر قدسی» ترجمه شده است.

جناب استاد خرمشاهی! اساساً نهضت ترجمه در ایران معاصر چه دستاوردهای مثبت و منفی‌ای دارد؟

بدون شک دستاوردهای مثبت آن بسی بیشتر است. اگر آثاری نامناسب، ترجمه شوند، موج پالاینده انتقادهای علمی و آکادمیک، آن را پس خواهد زد. ترجمه بهترین شکل انتقال فکر و فرهنگ است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ترجمة آثار ایرانی (فارسی یا گاه عربی) به زبان‌های دیگر از جمله انگلیسی، ترکی و عربی روز، بسیار بالا گرفته است. امروزه در کشور ما، هر ساله بیش از بیست هزار کتاب از زبان‌های خارجی (و عمدتاً انگلیسی) به فارسی ترجمه می‌شود. در این میان در حدود یک صدم این آمار تقریبی، آثاری است که به تاریخ اسلام یا سیرة نبوی یا فلسفه و کلام اسلامی و تعدادی نیز که در حدود 20 عنوان در سال هست، در باب قرآن کریم است.

می‌توان گفت که در مقایسه با نسل ادبی/ فرهنگی پیشین، سطح و والای ترجمه، تنزل کرده است؛ زیرا هر کسی به خود اجازة ترجمة هر اثری را می‌دهد. گویی زبان دانستن که تازه معلوم نیست چه عمقی دارد، برای ترجمة اثر کفایت می‌کند. اما اگر از منظری بالاتر نگاه کنیم، علی‌الاصول اینهمه ترجمه که در صد سال اخیر از آثار غربی صورت گرفته، زبان و بیان ما را حتی برای بیان باریک‌ترین مقاصد فلسفی و کلامی بالاتر برده است.

دربارة ترجمة‌ قرآن کریم به فارسی یا زبان‌های دیگر، بهترین پیشنهادم به خوانندگان گرامی معارف» این است که یک دوره از نشریة ارزشمند ترجمان وحی» را که در شهر مقدس قم منتشر می‌شود، تهیه فرمایند. این نشریه، در زمینه قرآن‌پژوهی و مباحث ترجمة قرآن‌،‌ در جهان اسلام بی‌نظیر است.

همانگونه که حضرتعالی مستحضرید، دو واحد از دروس عمومی دانشجویان، به تفسیر قرآن اختصاص دارد، به نظر شما با توجه به این فرصت محدود، چه مطالب و موضوعاتی در اولویت طرح قرار دارند؟

الف) تقویت کتابشناسی تفسیر‌ها. مرادم این است که دانشجویان لازم است دست کم 20 تفسیر برتر و برجسته‌تر را، از تفسیر طبری» گرفته تا تفسیر المنیر» وهب زحیلی (که به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی، در چند سال پیش جایزه گرفت یا تقدیر شد) بشناسند. حتماً نرم‌افزار معرفی تفسیرها هم وجود دارد. برای تقویت خواندن متون قدیم و عربی تفسیرها. البته اگر سطح عربی‌دانی و عربی‌خوانی دانشجویان خوب باشد، پیشنهادم این است که استاد هر هفته یکی دو آیه برگزیده (و نسبتاً دشوار) را به دانشجویان به شکل تکلیف بدهد که با مراجعه به دست کم 10 تفسیر کهن، خلاصه و چکیده آراء آنان را نقل (و ترجمه) کنند. از آنجا که بنده سابقة آموزشی ندارم، لذا نمی‌توانم پیشنهادهای بکر و بدیعی عرضه بدارم و با آنکه قصدم این بود که به سئوالات ارزشمند شما پاسخ‌های کوتاه عرضه بدارم، باز مانند بخش اول این گفتگو، پاسخ‌ها مفصل شد. مگر صاحبدلی روزی به رحمت / کند در حق درویشان دعایی

  از حسن نظر و عین عنایت استاد خرمشاهی به ماهنامه معارف و مخاطبان فرهیخته آن، کمال امتنان و سپاس را داریم. البته سئوالاتی دیگر نیز داشتیم که دیگر مجال طرح آنها نماند. تا آینده نزدیک بدرود.

گفتگوی قرآن پژوهانه با استادخرمشاهی (1)

به کوشش: سیدمجتبی مجاهدیان و علیرضا کمالی


 
چکیده
اشاره: اوبه تنهایی یک پژوهشگاه است! کمتر اهل قلمی را در تاریخ معاصر ایران می توان شناختکه چنین پرکار و ـ به ظاهرـ پراکنده کار و البته چون او دارای کارنامه ای پر برگ وبار باشد. او هرچه می کارد، بهترینش را برداشت می کند. قرآن پژوه، ادیب، زبان شناس، عر فان و فلسفه پژوه، نقّاد، شاعر، مصحح، حافظو سعدی شناس، مترجم ـ قرآن و متون عقلی و ادبی از دو زبان عربی و انگلیسی ـ،سرویراستار، طنز پرداز و و و چهره‌ای چند وجهی و اسطوره‌ای از مؤسّس بنیاددایرةالمعارف تشیّع‌ و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی استاد بهاءالدینخرمشاهی (متولد 1324 قزوین) ‌به نمایش می‌نهند که نمونه آن را در این روزگار بهسختی می توان یافت.

 تنها پس از مشاهده فهرست آثار استاد، افزونبر هفتاد و پنج اثر وزین علمی، اعم از تألیف، تصنیف، تصحیح و ترجمه همچون: دانشنام? قرآن و قرآن‌پژوهی(دو جلد)‌، قرآن‌پژوهی(هفتاد بحث و تحقیق قرآنی‌)، قرآن‌شناخت،ترجمه قرآن کریم( با پانوشت توضیحی و واژه نامه)، ترجمه پژوهی قرآن(در دستانتشار)، فرهنگ موضوعی قرآن مجید، قرآن و مثنوی، تفسیر و تفاسیر جدید، ترجمهدرآمدی به تاریخ قرآن (وات و بل)، جهان غیب و غیب جهان‌، چهارده روایت‌، حافظ‌نامه‌(دوجلد)، ذهن و زبان حافظ، حافظ حافظ? ماست،تصحیح دیوان حافظ، تصحیح کلیات سعدی، کتیبه‌ای برباد، چشم‌ها را باید شست، سیر بی‌سلوک‌،انسانم آرزوست، در خاطر? شط، فرصت سبز حیات، از سبزه تا ستاره، فرهنگ انگلیسی ـفارسی(شش جلد)، پوزیتیویسم منطقی، ترجمه دین و فرهنگ (میرچا الیاده)، ترجمه علم ودین (ایان باربور)، ترجمه عرفان و فلسفه(استیس)، ترجمه تاریخ فلسفه (کاپلستون) وانتشار بیش از هزار مقاله پژوهشی، در فرهنگ‌نامه‌ها، دایرةالمعارف‌ها و مطبوعاتتخصصی، تازه به جان کلام ادیب و مترجم نکته سنج قرآن، سید علی گرمارودی پیمی بریم که در مراسمی از سر غبطه اظهار داشت: به جرأت می توان گفت که ن و منکرهرگز از اتلاف عمر بهاءالدین خرمشاهی نخواهند پرسید! و اما، جایگاه متعیّن استاد خرمشاهیدر علوم و معارف اسلامی، به ویژه تحقیقات گسترده و عمیق ایشان در پژوهش هایبنیادین قرآنی، ما را برآن داشت تا به هر روی، راهی به بهره وری از بیان و بناناستاد بجوئیم. آنچه پیش روی شماست، محصول اولین بخش از گفتگوی مکتوبی است که استادکریمانه تقدیم معارف کرد تا تحفه ای معرفتی باشد مر مخاطبان فرهیخته نشریه را.معارف


ترتیب سوره ها به گزارش کتاب تاریخ قرآندکتر رامیار، ص 612 ـ 610 بدین شرح است:

 

سوره‏ هاى مدنى باتفاق بیست سوره است،در 12 سوره اختلاف مى‏باشد، و جز

اینها مكى است باتفاق.

منظور از سوره‏ هاى بیست گانه مدنى كهادعاى اتفاق در آن شده این سوره‏ ها است:

 البقرة، آل عمران، النساء، المائدة، الانفال،التوبة، النور، الاحزاب، محمد، الفتح، الحجرات، الحدید، المجادلة، ال،الممتحنه، الجمعة، المنافقین، الطلاق، التحریم، النصر».


وَ نُنَزِّلُمِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یَزیدُالظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً (اسراء / 82)

 

شفابخشی قرآن اززبان پیامبر(ص)

حضرت علی(ع) می‌فرماید:روز فتح مكه با پیامبر(ص) به كنار كعبه آمدیم. پیامبر(ص) به من فرمود: بنشین.نشستم. آنگاه حضرت روی شانه‌هایم رفت و من بر پای ایستادم. آن حضرت شروع به سخننمود و از جمله فرمود: من لم یستشف بالقرآن فلا شفاه الله؛ هركس به وسیله قرآن شفانجوید و نخواهد، خدا او را شفا نخواهد داد.» (تفسیر کشاف، جار الله زمخشری: 2 / 68)



آخرین جستجو ها

تکنیک آگاهی نرم افزار افزایش بازدید سایت jumpcamopart فروشگاه سی ام پانک نیوز به یاد یار راه کربلا sasquoribor tingrarangfill leitreetsorgjunk Glenn's info